Bretland
Bretland er eitt af ríkustu löndum heims, og hefur gegnt mikilvægu hlutverki í alþjóðastjórnmálum allt frá seinni heimsstyrjöldinni.
Helstu tölur og staðreyndir
Landafræði
Bretland er bandalag fjögurra yfirráðasvæða: Englands, Wales, Norður-Írlands og Skotlands. Stærstur hluti Wales og Skotlands er hálendi, með dölum, stöðuvötnum og þröngum fjörðum. England og Norður-Írland einkenna sléttlendi og ávalar hæðir. Á grunnsævi við Bretlandseyjar eru víða góð fiskimið. Loftslagið er temprað, með mikilli úrkomu allt árið. Hitastigið er breytilegt og er undir áhrifum frá Golfstraumnum sem streymir upp með vesturströnd eyjanna. Það er heitast og þurrast í suðaustri, en kaldast og blautast í norðri, þar sem loftslagið minnir á Ísland. Bretland á við mikil umhverfisvandamál að stríða. Mikil loftmengun er í borgunum og úrgangur frá iðnaði mengar drykkjarvatnið. Stjórnvöld settu á áttunda og níunda áratug síðustu aldar af stað umfangsmiklar aðgerðir sem hægt, en örugglega, hafa bætt úr ástandinu.
Saga
Rómverjar hertóku Bretlandseyjar 100 árum fyrir Krist. Keltar og aðrar þjóðir sem lítið er vitað um höfðu búið á eyjunum þar til þá. Eftir að Rómverjarnir drógu sig út á fimmtu öld, voru eyjarnar hernumdar hvað eftir annað af norrænum víkingum og Söxum. Í kringum árið 1100 voru konungsdæmin England og Skotland stofnuð. Þessir tveir nágrannar áttu í miklum átökum fram til ársins 1707, þegar þeir sameinuðust í eitt konungsdæmi. Næstu árhundruð lögðu breskir sæfarar undir sig gríðarlega stór landsvæði út um allan heim. Ein af ástæðum þess að Bretum tókst að stofna stærsta heimsveldi sögunnar var tæknilega forskotið sem þeir fengu með iðnbyltingunni á Bretlandi á nítjándu öld. Landið var í megnihlutverki í báðum heimsstyrjöldunum og eftir seinni heimsstyrjöldina voru langflestir hlutar heimsveldisins gerðir að sjálfstæðum ríkjum. Á árunum eftir stríð hefur Bretland markað sér mikilvæga stöðu á sviði alþjóðastjórnmála.
Vistfræðileg fótspor
2,5
Samfélag og stjórnmál
Á Bretlandi er þingbundin konungsstjórn, þar sem forsætisráðherra fer með æðsta pólitíska valdið. Neðri málstofa breska þingsins er eitt af elstu þjóðþingum heims og á rætur sínar að rekja til samruna Skotlands og Englands árið 1707. Verkamannaflokkurinn og Íhaldsflokkurinn eru helstu stjórnmálaflokkarnir, en fjöldi smáflokka á einnig sæti á þingi. Bretland er eitt af fimm fastaríkjunum í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna, og er áhrifamikið innan Evrópusambandsins og NATO. Landið hefur haft mikil áhrif í alþjóðastjórnmálum og hefur langa hefð fyrir samstarfi við Bandaríkin. Bretland á í nánu sambandi við fyrrum nýlendur sínar, og margir innflytjendur hafa átt þátt í að gera landið fjölmenningarlegt og fjölþjóðlegt.
Lífskjör
17 av 188
Hagkerfi og viðskipti
Bretland er eitt af stærstu hagkerfum heims, og tók þátt í stofnun G8 stofnunarinnar, sem er sameiginlegur vettvangur ríkustu landa heims. Eitt prósent af vinnuaflinu vinnur við háþróaðan landbúnað sem framleiðir meira en 60 prósent af landbúnaðarvörum sem landið þarfnast. Allt frá iðnbyltingunni til eftirstríðsáranna var Bretland fremsta iðnaðarþjóð heims, en undanfarinn áratug hefur iðnaðurinn vikið fyrir fjármálafyrirtækjum, tryggingarfyrirtækjum, fjárfestingarfyrirtækjum og ferðaþjónustu. Landið hefur umtalsverðan olíuiðnað, en er háð innflutningi á olíu til að mæta eftirspurn. London er ein mikilvægasta fjármálamiðstöð heims.
Kort
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Bretland fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Mannfjöldi
Íbúar
67 736 802
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
1,6
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
4
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
50 860
Hungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
Loftslag
CO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
5,22
Heilsa
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
10,0
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
Skólaganga
Hversu mörg ár er gert ráð fyrir að hvert barn gangi í skóla?
13,86
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
