Gambía
Gambía er minnsta land Afríku og hefur yfir að ráða mjög litlu af náttúruauðlindum. Mannréttindi eru ekki virt í landinu.
Helstu tölur og staðreyndir
-
Höfuðborg
- Banjul
-
Þjódernishópar
- Mandinka 42%, fula 18%, wolof 16%, jola 10%, serahuli 9%, annað/óskilgreint 5%
-
Tungumál
- Enska, mandinka, wolof, fula, önnur minni ættbálkamál
-
Trúarbrögð
- Múslímar 90%, kristnir 9%, hefðbundin trúarbrögð 1%
-
Sjtórnarform
- Lýðveldi
-
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa
- 2 510 PPP$
-
Aðrir áfangastaðir
Landafræði
Gambía er um það bil 470 kílómetra langt og mjótt land. Senegal umlykur landið, sem liggur í dal í 25–75 metra hæð yfir sjávarmáli. Gambíu-fljótið rennur þvert í gegnum landið og endar í Atlantshafinu. Fljótið er mikilvægasta samgönguæð landsins en á bökkum þess eru mýrar og fenjaviðarskógar. Lega fljótsins veldur því að landið er berskjaldað fyrir flóðum. Í Gambíu er hitabeltisloftslag með tíðum þurrkatímum, ásamt óreglulegum regntíma. Landið er að berjast við skógar- og landeyðingu, auk sjúkdómsfaraldra vegna lélegra gæða neysluvatns.
Saga
Á 13. öld var gambíska landsvæðið hluti af hinu stóra Mali-ríki. Þegar það leystist upp féll gambíska landsvæðið undir yfirráð konungdæma eins og Barra, Kombo og Fulladu. Landið var á 16. öld miðstöð fyrir bresk, portúgölsk og frönsk viðskipti. Einkum var verslað með gull, fílabein og þræla. Á löngu tímabili skiptust Bretar og Frakkar á að stjórna landinu en árið 1901 varð Gambía breskt verndarsvæði. Árið 1965 fékk landið sjálfstæði og nokkrum árum seinna var gambíska lýðveldið stofnað. Jawara forseti var við völd í landinu frá sjálfstæði og fram að valdaráni árið 1994. Ungir embættismenn undir stjórn Jammeh liðsforingja stóðu fyrir þessu friðsama valdaráni. Valdaránið var fordæmt af alþjóðasamfélaginu og öll efnahagsaðstoð var stöðvuð.
Vistfræðileg fótspor
0,6
Samfélag og stjórnmál
Frá því árið 1994 hefur Jammeh forseti setið við völd í landinu. Tveimur árum eftir valdaránið innleiddi forsetinn lýðveldi og vann kosningarnar með 55,8 prósentum atkvæða fyrir flokkinn Alliance for Patriotic Reorientation and Construction. Árið 2006 vann hann kosningarnar í þriðja skipti með tvo þriðju hluta atkvæða. Stjórnarandstaðan í landinu sakar forsetann um kosningasvindl, ásamt því að nota öryggissveitir landsins til þess að þvinga íbúana til að kjósa. Ástand mannréttindamála í Gambíu hefur farið stöðugt versnandi undanfarin ár. Blaðamenn og stjórnmálamenn hafa verið teknir höndum og orðið fyrir ofbeldi og pyntingum. Meðal annars hefur verið komið á fót eins konar ritskoðunarnefnd sem hefur heimild til að fangelsa blaðamenn og þvinga þá til að greina frá heimildamönnum sínum. Fjöldi valdaránstilrauna hafa verið barðar niður, síðast árið 2000.
Lífskjör
171 av 188
Hagkerfi og viðskipti
Í Gambíu er lítið af náttúruauðlindum en einungis einn sjötti landsins er ræktanlegur. Þrátt fyrir það vinna um 80% þjóðarinnar í landbúnaði. Mikið af framleiðslunni fer til eigin neyslu hjá bændunum. Efnahagur landsins byggist á jarðhnetum sem standa að baki um 90 prósenta af útflutningstekjum. Stór hluti af jarðhnetuuppskerunni er pressaður í olíu. Ferðaþjónustan er mikilvæg, en er oft stjórnað af erlendum fyrirtækjum og með hagsmuni þeirra að leiðarljósi, auk þess sem hún býður upp á takmarkaðan fjölda stöðugilda fyrir íbúa landsins. Forsetinn innleiddi nýja frjálslynda efnahagsstefnu sem hefur meðal annars haft í för með sér að niðurgreiðsla á ræktun jarðhneta hefur verið stöðvuð. Það hefur leitt til þess að lífskjör stórs hluta íbúanna hafa versnað. Efnahagsvöxturinn hefur þó verið mjög góður og verðbólga tiltölulega lág. Landið á í miklum viðskiptum við Senegal, en stór hluti þeirra viðskipta er talinn vera smygl.
Kort
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Gambía fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Mannfjöldi
Íbúar
2 773 168
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
4,5
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
48
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
2 510
Hungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
1,4
Loftslag
CO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
0,24
Heilsa
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
4,8
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
5,87
Skólaganga
Hversu mörg ár er gert ráð fyrir að hvert barn gangi í skóla?
9,52
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
