Gana
Árið 1957 varð Gana fyrsta sjálfstæða land Vestur-Afríku. Landið er ríkt af náttúruauðlindum eins og gulli og kakói en efnahagurinn styrkist einkum að frumkvæði erlendra styrktarlanda.
Helstu tölur og staðreyndir
-
Höfuðborg
- Accra
-
Þjódernishópar
- Akan 45%, mole-dagbon 15%, ewe 12%, ga-dangme 7%, guan 4%, gurma 4%, grusi 3%, mande-busanga 1%, aðrir ættbálkar 1%, aðrir/óskilgreint/ 8% (2000)
-
Tungumál
- Enska, twi, ewe, fante, boron, dagomba, dangme, dagarte, akayem, ga, akuapem, annað
-
Trúarbrögð
- Kristnir 69%, múslímar 16%, hefðbundin trúarbrögð 9%, aðrir/óskilgreint/ekkert 7% (2000)
-
Sjtórnarform
- Þingræði
-
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa
- 5 971 PPP$
-
Aðrir áfangastaðir
Landafræði
Vegna legu Gana rétt norðan við miðbaug og rétt við 0 lengdarbauginn segja Ganabúar að landið sé nær miðju heimsins en nokkurt annað land í heimi. Á 500 kílómetra langri strandlengju Gana eru sandfyllt lón og klettar. Í suðvestri er regnskógabelti, en skógi vaxin fjöll eru ráðandi suðaustan til. Nyrst eru hitabeltisgresjur. Í austanverðu Gana liggur Voltavatn, eitt af stærstu grunnu stöðuvötnum heims. Í Gana er hitabeltisloftslag og monsúnrigningar gera það að verkum að heitt og rakt er á strandsvæðum allt árið. Í norðri hafa eyðimerkurvindar frá norðaustri áhrif á loftslagið og eru miklar sveiflur í hitastigi og úrkomu. Um þriðjungur lands í Gana er ofnýttur og sviðinn og horfir til auðnar. Að auki hefur ofbeit, skógarhögg og námuvinnsla leitt til skógareyðingar. Vatn er mengað vegna úrgangs frá iðnaði, landbúnaði og ófullnægjandi sorpeyðingu.
Saga
Gull, þrælar og fílabein lokkuðu Evrópubúa á 15. öld til svæðisins sem í dag er Gana. Árið 1901 varð landið bresk nýlenda og fékk nafnið Gullkistan. Andstaða við Breta jókst eftir seinni heimsstyrjöldina, og var Kwame Nkrumah leiðtogi frelsisbaráttunnar. Gana varð sjálfstætt ríki árið 1957, með Nkrumah sem æðsta leiðtoga. Árið 1966 tók herinn völdin, og tíminn sem fylgdi á eftir einkenndist af stjórnmálalegum óstöðugleika og efnahagskreppum. Jerry Rawlings liðsforingi var við völd í Gana frá 1979 til 2000, að frátöldu stuttu tímabili á níunda áratugnum. Á fyrra tímabili stjórnar Rawlings varð töluverður hagvöxtur og Gana varð uppáhald vestrænna þróunarstofnana. Hagvöxturinn stöðvaðist í lok tíunda áratugarins og óánægja með forsetann jókst. Forseta- og þingkosningarnar árið 2000 leiddu til ríkisstjórnarskipta í Gana.
Vistfræðileg fótspor
1,2
Samfélag og stjórnmál
Gana er lýðveldi og eru bæði forsetinn og 230 þingmenn kjörnir til fjögurra ára í senn. Í Gana eru margir ólíkir ættbálkar, en ólíkt nágrannalöndunum hefur landið komist hjá innanríkisátökum. Ósamkomulag um eignafyrirkomulag leiddi þó til ættbálkaóeirða í norðri á miðjum tíunda áratugnum, og síðast árið 2002 voru 36 manns drepnir í bardögum í héraðinu. Í kjölfar forseta- og þingkosninganna árið 2000 var komið á fót nefnd til að rannsaka mannréttindabrot framin af herstjórn Rawlings. Á seinni tímum hefur verið lögð áhersla á baráttu gegn spillingu, ásamt því að bæta skóla- og heilbrigðiskerfi. Gana rekur virka utanríkisstefnu og er virkur þátttakandi í friðargæsluaðgerðum Sþ. Landið er einnig virkt í stjórnmálum nágrannalandanna og hefur unnið að því að leita friðsamlegra lausna á átökunum í Líberíu og á Fílabeinsströndinni.
Lífskjör
130 av 188
Hagkerfi og viðskipti
Með stuðningi Alþjóðabankans og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins (IMF) voru efnahagslegar úrbætur hafnar á níunda áratugnum. Verksmiðjur í ríkiseigu voru seldar og ríkisstarfsmönnum sagt upp. Úrbæturnar leiddu til hagvaxtar og voru þær aðgerðir taldar vel heppnaðar. Í byrjun 21. aldar voru erlendar skuldir Gana afskrifaðar að frumkvæði Alþjóðabankans og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Landið er þó enn stórskuldugt. Efnahagur þess byggist á útflutningi á gulli og kakói. Yfir helmingur íbúa landsins hefur lifibrauð af landbúnaði. Iðnaður Gana er tiltölulega vel uppbyggður, einkum á svæðunum í kringum Accra og hafnarbæinn Tema, en margar vörur þarf þó enn að flytja inn. Árið 2007 fannst mikið af olíu úti fyrir ströndum landsins. Gana er meðlimur í vesturafrísku fríverslunarsamtökunum ECOWAS. Landið hefur einnig viðskiptasambönd í Vestur-Evrópu og Asíu. Stærstur hluti erlendra vörukaupa fer í gegnum tvær hafnir landsins, Tema og Takoradi. Gana vonast til að verða miðstöð samgangna í Vestur-Afríku og er uppbygging samgöngukerfisins forgangsmál.
Kort
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Gana fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Mannfjöldi
Íbúar
34 121 985
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
3,5
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
44
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
5 971
Hungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
0,6
Loftslag
CO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
0,64
Heilsa
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
4,1
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
8,04
Skólaganga
Hversu mörg ár er gert ráð fyrir að hvert barn gangi í skóla?
12,12
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
