Hvíta-Rússland
Hvíta Rússland var eitt af ríkustu ríkjum Sovétríkjanna, en landið varð sjálfstætt 1991. Í dag er landinu stjórnað með járnaga af Alexander Lukasjenko og er oft talað um Hvíta Rússland sem seinasta einræðisríkið í Evrópu.
Landafræði
Hvíta-Rússland er land án nokkurra náttúrulegra landamæra við nágrannalönd sín. Landið liggur lágt, en hæsta fjall landsins er einungis 346 metrar yfir sjávarmáli. Landslagið einkennist að miklu leyti af lágum hæðum og hólum og er skógvöxtur mikill, en einn þriðji landsins er þakinn skógi. Í suðri má finna mýrar sem þekja stór landsvæði. Þar renna einnig ár og eru þar einnig mörg stöðuvötn. Árnar eru mikilvægar samskiptaleiðir og vatnsorkan er nýtt til rafmagnsframleiðslu. Landið liggur nálægt Eystrasalti og er loftslagið því temprað. Meðalhiti á veturna er um -6°C en 18°C á sumrin.
Hvít-Rússar glíma við mikil umhverfisvandamál. Þegar landið var hluti af Sovetríkjunum var byggður umfangsmikill iðnaður sem hafði í för með sér mikla mengun. Einn fimmti landsvæðis í Hvíta-Rússlandi varð einnig fyrir sterkri kjarnorkumengun vegna kjarnorkuslyss sem átti sér stað í Tsjernobyl í nágrannalandinu Úkraínu árið 1986. Mengunin olli því að stór landsvæði urðu ónýtanleg, mörg hundruð þúsund manns urðu að flytja og fæðingargallar og krabbameinstilfelli meira en tvöfölduðust á stuttum tíma.
Saga
Landsvæðið sem kallast Hvíta-Rússland í dag var í upphafi numið af slövum þegar miklir búferlaflutningar áttu sér stað í Mið-Evrópu í kringum 400-500 e. Kr. Svæðið var svo innlimað í Kiev-heimsveldið sem varð til í kringum borgina Kiev í kringum 800 e. Kr. Þegar heimsveldið leið undir lok eftir innrás mongóla í kringum 1200, varð Hvíta-Rússland hluti af litháenska hertogaveldinu sem Pólland varð hluti af seinna meir. Pólsk-litháenska sambandsveldið átti í stöðugu stríði við nágrannalönd sín í fleiri árhundruð, en í lok 18. aldar var landinu skipt upp á milli nágrannaríkjanna. Stærsti hluti landsins varð hluti af rússneska keisaraveldinu.
Eftir október-byltinguna í Rússlandi lýsti Hvíta-Rússland yfir sjálfstæði sínu, en aðeins tveimur árum seinna varð landið hluti af Sovétríkjunum. Landið var hernumið af þjóðverjum í seinni heimsstyrjöldinni, en landsmönnum fækkaði um þriðjung á þeim tíma sem stríðið stóð yfir. Eftir að stríðinu lauk átti mikil uppbygging sér stað í Hvíta-Rússlandi og varð landið að einni helstu miðstöð iðnaðar í Sovétríkjunum. Landið fékk sjálfstæði á nýjan leik þegar Sovétríkin liðu undir lok árið 1991.
Vistfræðileg fótspor
2,6
Samfélag og stjórnmál
Hvíta-Rússland er undir stjórn forseta sem er einnig leiðtogi þingsins. Aleksander Lukasjenko hefur verið forseti landsins síðan árið 1994, en stjórnarhættir hans verða líkari stjórnarháttum einræðisherra með hverju árinu. Lukasjenko hefur rekið fjölda ráðherra, verið endurkjörinn í ólýðræðislegum kosningum og breytt stjórnarskránni til að stækka valdsvið sitt. Hann hefur reynt að auka samvinnu landsins við Rússland, en hann lagði til í lok 20. aldar að ríkin tvö stofnuðu eigið bandalag. Leyniþjónustan KGB heldur stjórnarandstæðingum í skefjum, en mótmæli gegn ríkisvaldinu eru ólögleg. Landið hefur ítrekað verið áminnt fyrir gróf mannréttindabrot og er fjölmiðlum landsins stjórnað af ríkinu að miklu leyti. Lukasjenko hefur haldið völdum svo lengi meðal annars vegna þess að í Hvíta-Rússlandi hefur tekist að halda lífsgæðum hærri en í öðrum fyrrverandi Sovétríkjum vegna þess hve iðnaðurinn gengur vel.
Lífskjör
58 av 188
Hagkerfi og viðskipti
Yfir 80 prósent af atvinnustarfsemi í Hvíta-Rússlandi er í eigu og stjórn ríkisins. Eftir að landið varð sjálfstætt árið 1991 var stór hluti atvinnustarfseminnar einkavæddur, en eftir að Lukosjenko tók við árið 1994 eignaðist ríkið flest þeirra aftur. Þessi stefna, sem oft hefur verið nefnd „markaðssósíalismi “ hefur einangrað landið viðskiptalega og útilokað erlenda fjárfestingu.
Í Hvíta-Rússlandi er þungaiðnaður mikill, en mikið af honum á rætur að rekja til þess tíma er landið var enn hluti af Sovétríkjunum, svo sem vopna- og vélaframleiðsla. Landbúnaður gengur vel og því er ekki þörf á að flytja inn mikið af matvælum. Menntastigið gerir það að verkum að iðnaðurinn hefur greiðan aðgang að hæfu starfsfólki. Hvíta-Rússland þarf þó að flytja inn orku, en Rússar sjá landinu fyrir ódýru gasi, sem er grundvallaratriði eigi núverandi hagkerfi að halda velli. Í Hvíta-Rússlandi er spilling víðfemt vandamál ásamt miklu atvinnuleysi.
Kort
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Hvíta-Rússland fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Mannfjöldi
Íbúar
9 498 238
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
1,5
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
3
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
21 699
Hungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
Loftslag
CO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
6,12
Heilsa
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
9,5
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
9,99
Skólaganga
Hversu mörg ár er gert ráð fyrir að hvert barn gangi í skóla?
13,81
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
