Panama
Panama er mitt á milli Norður- og Suður-Ameríku. Landið er þekktast fyrir stóra skipaskurði sem ganga þvert í gegnum landið og gera það mögulegt að ferðast á milli Kyrrahafsins og Atlantshafsins á undir einum degi.
Landafræði
Panama tengir saman Norður- og Suður-Ameríku og er einungis 55 kílómetrar á breidd þar sem það er mjóast. Við ströndina eru frumskógar og í miðju landi eru fjöll sem ná upp í 3500 metra hæð yfir sjávarmáli. Á láglendinu á milli fjallanna er Panama-skurðurinn, þar sem hægt er að sigla á milli Atlantshafsins og Kyrrahafsins. Í landinu er hitabeltisloftslag með miklum raka, löngum regntímabilum og háu hitastigi. Staðsetningin á milli tveggja úthafa býður upp á mikla fjölbreytni tegunda í regnskóginum, sem nú er ógnað vegna eyðingar. Önnur umhverfisvandamál eru jarðvegseyðing, mengað drykkjarvatn og mikil loftmengun í borgunum.
Saga
Vegna legu sinnar mættust helstu siðmenningarsamfélög Mið-Ameríku þar, eins og til að mynda Mayar og Aztekar úr norðri og Cihbchaenar úr suðri. Landið var einnig aðsetur spænska keisaraveldisins í latnesku-Ameríku í meira en 300 ár. Þegar Spánverjar komu til Panama árið 1502 lögðu þeir landið undir sig á stuttum tíma. Stærstur hluti þeirra ættbálka sem þar voru dó út, aðallega vegna þrælahalds og nýrra sjúkdóma. Árið 1821 varð Panama hluti af Stóru-Kólumbíu, þar til landið fékk sjálfstæði árið 1903. Landið hefur alla tuttugustu öldina einkennst af pólitískum óstöðugleika og var á árunum 1968 til 1989 stjórnað af ýmsum einræðisherrum, þar til Bandaríkin réðust inn í landið og komu á lýðræði. Bandaríkjamenn hafa haft mikil áhrif í landinu frá sjálfstæði þess og áttu Panamaskurðinn, sem var byggður með hjálp Bandaríkjanna árið 1914, fram til aldamóta.
Vistfræðileg fótspor
1,7
Samfélag og stjórnmál
Í Panama er lýðræði, þar sem forsetinn er bæði forsætisráðherra og höfuð ríkisins. Forsetinn hefur víðtæk völd, er kjörinn til fimm ára í senn og getur ekki hlotið endurkjör. Stjórnmál landsins einkennast af persónupólitík og skammvinnum bandalögum milli ólíkra flokka, spilling er umfangsmikil og lítil virðing er borin fyrir stjórnmálamönnum. Herinn hefur löngum gegnt mikilvægu hlutverki og hefur enn þann dag í dag mikil áhrif á stjórnmál landsins. Landið stendur frammi fyrir stórfelldum pólitískum verkefnum í sambandi við ræktun eiturlyfja, smygli á þeim og ólöglegan flutning fólks á milli Suður- og Norður-Ameríku. Önnur aðkallandi verkefni tengjast slæmri meðferð á íbúum af indíánaættum, miklu atvinnuleysi og vaxandi mismun á milli fátækra og ríkra.
Lífskjör
59 av 188
Hagkerfi og viðskipti
Í Panama er mjög lítill iðnaður en nálægt 80 prósent af vergri landsframleiðslu kemur frá ólíkum greinum þjónustu. Sérstæð lega landsins og ósnert náttúra gerir það að eftirsóttum ferðamannastað og er ferðaþjónustan í örum vexti. Frjálslynt efnahagskerfi og gott skattakerfi hafa veitt landinu mikilvæg banka- og tryggingaviðskipti. Efnahagsstarfsemi lýtur ströngu aðhaldi í kringum Panamaskurðinn, sérstaklega í borgunum Colón og í Panamaborg. Þjóðnýting skurðarins árið 2000 og vera bandaríska hersins á staðnum, hafa leitt til aukinnar uppbyggingar með fram honum. Atvinnuleysi er, og kemur til með að vera, hátt, þrátt fyrir umfangsmiklar félagslegar umbætur undanfarna áratugi.
Kort
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Panama fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Mannfjöldi
Íbúar
4 468 087
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
2,3
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
14
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
39 280
Hungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
0,8
Loftslag
CO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
2,23
Heilsa
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
9,57
Skólaganga
Hversu mörg ár er gert ráð fyrir að hvert barn gangi í skóla?
10,75
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
