Suður-Kórea
Undanfarin þrjátíu ár hefur verið gífurlegur hagvöxtur í Suður-Kóreu, landið hefur þróast frá því að vera fátækt til þess að vera eitt af ríkustu löndum Asíu.
Landafræði
Suður-Kórea er á sunnanverðum Kóreuskaganum. 85 prósent landsins eru fjöll. Meðfram austur ströndinni eru brött fjöll en í vestri, á grunnsævi Gulahafs, eru margar eyjar og náttúrulegar hafnir. Í landinu er monsúnloftslag, með köldum vetrum og heitum sumrum. Hitabeltisstormar eru tíðir. Skógarhögg hefur verið mikið stundað í Suður-Kóreu undanfarin ár, sem hefur leitt til þess að upprunalegir skógar eru nánast horfnir. Súrt regn, ofveiði, mengað vatn vegna úrgangs frá verksmiðjum og loftmengun í stærstu borgunum eru einnig umhverfisvandamál.
Saga
Saga Kóreu einkennist af legu landsins á milli Kína og Japan. Öldum saman hafði Kína mikil áhrif á Kóreuskaganum, en í lok nítjándu aldar tóku Japanir við. Landið var japönsk nýlenda frá 1895 og fram að seinni heimsstyrjöldinni. Eftir ósigur Japana í stríðinu var Kóreu skipt í tvö svæði og átti skiptingin aðeins að vera tímabundin. Norðurhlutanum var stjórnað af Sovétríkjunum, en suðurhlutanum af Bandaríkjunum. Ríkisstjórnir sem voru erkióvinir voru myndaðar á hvoru svæði. Árið 1948 var lýst yfir sjálfstæði Suður- og Norður-Kóreu. Bandaríkin og Sovétríkin drógu sig í kjölfarið út úr löndunum. Kóreustríðið braust út árið 1950, eftir árás frá Norður-Kóreu. Á meðan Bandaríkin og flest aðildarlönd SÞ studdu Suður-Kóreu, var Norður-Kórea studd af Kína og Sovétríkjunum. Þegar stríðinu lauk þremur árum seinna, voru landamærin svo til óbreytt. Friðarsamkomulag á milli ríkjanna er þó enn óundirritað og landamærin lokuð. Í byrjun fimmta áratugarins tók Park Chung Hee við völdum þegar herinn gerði uppreisn. Lýðræðisleg réttindi voru takmörkuð og fyrst árið 1988 þvinguðu mótmælendur fram lög sem formlega tryggja mannréttindi.
Vistfræðileg fótspor
3,7
Samfélag og stjórnmál
Utanríkisstefna Suður-Kóreu mótast mjög af stirðu sambandi við Norður-Kóreu. Bæði löndin óska þess að sameinast, en hafa eins og stendur ekki náð að koma sér saman um hvernig það gæti orðið. Suður-Kóreumenn hræðast að verða aftur fyrir árás frá Norður-Kóreu og er eftirlit á landamærum ríkjanna tveggja með því mesta sem gerist í heiminum. Hið kalda viðmót Suður-Kóreu gagnvart nágranna sínum í norðri hefur tekið breytingum frá því að Kim Dea Jung var kjörinn forseti árið 1998. Hann hleypti af stokkunum svokallaðri „sólskinsstefnu”, sem felur í sér að Suður-Kórea veitir nágrannalandi sínu efnahags- og mannúðaraðstoð án skilyrða. Hvort þessi stefna beri árangur eru skiptar skoðanir um, en Norður-Kórea hefur undanfarið nýtt stærstan hluta hennar í umfangsmikið endurvopnunarverkefni. Síðastliðin ár hefur íhaldsflokkurinn verið við stjórnvölinn. Árið 2012 vann frambjóðandi þeirra, Park Geun Hye, forsetakosningarnar. Park Geun Hye er dóttir Park Chung Hee, fyrrum einræðisherra. Hún hefur gefið út að aukin samskipti við Norður-Kóreu séu eitt af áherslumálum hennar. Bandaríkin gegna mikilvægu hlutverki í Suður-Kóreu, bæði efnahags- og stjórnmálalega. Enn eru margir bandarískir hermenn á landamærasvæðinu, en áætlað er að þeir yfirgefi svæðið í nánustu framtíð.
Lífskjör
19 av 188
Hagkerfi og viðskipti
Náið samband á milli stjórnmálamanna landsins og ýmissa aðila í viðskiptalífinu hefur verið mikið vandamál í suður-kóreskum stjórnmálum. Mikil spilling hefur verið í landinu og tveir af fyrrum forsetum landsins lentu í fangelsi eftir að upp komst um fjárhagslega misnotkun. Þrátt fyrir þetta hefur verið ótrúlegur hagvöxtur í Suður-Kóreu undanfarin þrjátíu ár. Lífskjör í landinu, sem voru sambærileg lífskjörum í fátækustu löndum Afríku, hafa batnað til muna og er efnahagskerfi landsins í dag eitt það stærsta í Asíu. Þessi mikla velgengni náðist með því að sameina ríkisafskipti og markaðsbúskap, ásamt því að flytja inn hrávörur sem þróaðar eru áfram í ýmar útflutningsvörur. Landið er í dag eitt af stærstu skipasmíðalöndum heims og er einnig framarlega í bílaframleiðslu og framleiðslu ýmissa hráolíuvara. Suður-Kórea er þar að auki ein af leiðandi fiskveiðiþjóðum heims, en þeirri stöðu er í dag ógnað vegna ofveiði.
Kort
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Suður-Kórea fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Mannfjöldi
Íbúar
51 784 059
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
0,9
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
3
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
50 070
Hungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
Loftslag
CO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
10,99
Heilsa
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
9,9
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
9,88
Skólaganga
Hversu mörg ár er gert ráð fyrir að hvert barn gangi í skóla?
13,59
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
