Úganda
Úganda er ríkt af náttúruauðlindum, en lélegir leiðtogar og mikil innanríkisólga hefur leitt til þess að landið býr í dag við mikinn innanríkisvanda. Landið berst ennþá við fátækt og ójafnrétti en hefur undanfarin ár upplifað mikinn fjárhagslegan vöxt og pólitískan stöðugleika.
Helstu tölur og staðreyndir
-
Höfuðborg
- Kampala
-
Þjódernishópar
- Baganda 16.9%, banyakolar 9.5%, basogar 8.4%, bakigar 6.9%, itesoar 6.4%, langiar 6.1%, acholiar 4.7%, bagisuar 4.6%, lugbarar 4.2%, bunyoroar 2.7%, aðrir/óskilgreint 29.6% (2002)
-
Tungumál
- Enska, ganda/luganda, nigerísk-kongotungumál, nilo-sahara tungumál, swahili, arabíska
-
Trúarbrögð
- Kaþólikkar 41.9%, mótmælendur 42%, múslímar 12.1%, aðrir/óskilgreint/ekkert 4% (2002)
-
Sjtórnarform
- Lýðveldi
-
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa
- 2 468 PPP$
-
Aðrir áfangastaðir
Landafræði
Um það bil þrír fjórðu af landsvæði Úganda er á Mið-Afríkuhálendinu og er mestur hluti landsins í um það bil 900 metra hæð yfir sjávarmáli. Í landinu er hitabeltisloftslag og hitastigið er stöðugt í kringum 22 gráður. Gresjur þekja stóran hluta landsins, sérstaklega eftir að mestur hluti regnskógarins var höggvinn niður. Viktoríuvatn skiptist á milli Úganda, Tansaníu og Kenía og myndar að hluta landamæri Úganda í suðri. Vatnið, sem áður var ríkt af fiski, stríðir nú við alvarleg umhverfisvandamál. Alþjóðleg fyrirtæki með botnvörpur eyðileggja fiskistofninn með ofveiði. Þar að auki eru hlutar vatnsins að breytast í gróður vegna fjölda vatnshýasinta og stöðugt lækkandi vatnsborðs. Veiðiþjófnaður, skógareyðing, ofbeit og jarðvegseyðing eru einnig umhverfisvandamál sem Úganda glímir við.
Saga
Innflytjendur frá Nubia bjuggu í norðurhluta Úganda frá 3. öld f. Kr. Síðar kom meðal annars bantumælandi fólk að vestan og fólk af hamitískum uppruna frá norðaustri. Á norðursvæðunum þróuðust ólíkir ættbálkar á meðan í suðrinu voru konungsdæmi. Frá því um 1840 réðust egypskir og súdanskir þrælahaldarar inn í norðurhéruðin, stuttu eftir það komu fyrstu evrópsku landkönnuðirnir til landsins. Árið 1890 gerðu England og Þýskaland samkomulag sem gerði Úganda að hluta af bresku verndarsvæði. Eftir það var landið undir breskri stjórn fram að sjálfstæði þess árið 1962. Eftir níu ára hverfult lýðræði tók ofurstinn Idi Amin við völdum í valdaráni árið 1971. Eftir hrottafengið og spillt tímabil sem leiðtogi landsins var honum steypt af stóli árið 1979. Núverandi forseti Úganda, Yoweri Museveni, hefur setið við völd síðan árið 1986.
Vistfræðileg fótspor
0,7
Samfélag og stjórnmál
Núverandi forseti Úganda, Yoweri Museveni, komst til valda í valdaráni árið 1986. Í mörg ár litu Vesturlöndin á Museveni sem fyrirmynd, en undanfarin ár hefur gagnrýni á hann aukist. Sérstaklega vegna þess að lýðræðislegum leikreglum er ekki fylgt. Þrátt fyrir að fjölflokkakerfi hafi verið innleitt árið 2005 ræður Museveni og flokkur hans ríkjum. Árið 2011 var Museveni aftur kjörinn forseti með 70% atkvæðanna. Tímabilið eftir kosningarnar hefur einkennst af stríði á milli forsetans og andstæðinga hans, helsta ástæðan eru ásakanir andstæðinga hans um spillingu í kosningum. Lögreglan hefur verið gagnrýnd fyrir að taka hart á mótmælendum og mótmælum sem andstæðingar forsetans hafa skipulagt. Árið 2010 varð höfuðborgin Kampala fyrir hryðjuverkaárás, sem Al-Shabaab herská íslömsk samtök hafa lýst ábyrgð á. Eftir að hafa herjað á íbúa í Norður Úganda í meira en 20 ár var uppreisnarhópinn rekinn úr landi. Minnihlutahópar verða fyrir mismunun og er samkynhneigð bönnuð í Úganda.
Lífskjör
164 av 188
Hagkerfi og viðskipti
80 prósent íbúa Úganda eru bændur og landið er óháð öðrum um mat. Kaffi er mikilvægasta útflutningsafurðin og hefur stundum staðið fyrir 90 prósent af útflutningstekjum landsins, sem gerir landið mjög berskjaldað fyrir heimsmarkaðsverði á kaffi. Úganda stóð tiltölulega vel efnahagslega þegar landið varð sjálfstætt árið 1962. Í stjórnartíð sinni rak Idi Amin hins vegar burt flesta þá sem bjuggu yfir erlendri þekkingu og unnu við iðnað, sem hafði afar slæm áhrif á efnahag landsins. Undanfarin ár hafa langtíma átök gegn LRA og alnæmisfaraldur haft í för með sér alvarlegar afleiðingar fyrir úganskan efnahag. Þrátt fyrir að ennþá megi telja Úganda sem mjög fátækt land hafa síðustu fjögur ár einkennst af miklum hagvexti. Sérstaklega hefur vöxturinn orðið mikill í þjónustugreinum og framleiðslu á matvöru. Kaffi framleiðslan hefur hins vegar orðið fyrir barðinu á fjármálakreppunni. Þættir sem hafa hamlandi áhrif á vöxt efnahags landsins eru spilling, slæmir innviðir og mikil fólksfjölgun. Það eru miklar væntingar til olíuvinnslu en olía hefur fundist á undanförnum árum í landinu við Albertvatn. Olían sem hefur fundist mun líklega leiða til þess að Úganda eigi auðveldara með að fá lán á betri kjörum en áður hafa boðist. Það getur leitt til þess að landið verði ekki eins háð þróunaraðstoð í framtíðinni og það hefur verið hingað til.
Kort
Tölfræði
Á þessari síðu er gildi fyrir landið Úganda fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir
Mannfjöldi
Íbúar
48 582 334
Fæðingartíðni
Meðalfjöldi barna sem hver kona eignast
4,4
Barnadauði
Meðalfjöldi barna sem deyja áður en þau ná fimm ára aldri, miðað við hver 1000 fædd börn
42
Fátækt
Verg landsframleiðsla (VLF) á mann
Hér hefur landsframleiðslu verið skipt jafnt milli íbúa landanna og leiðrétt fyrir kaupmætti
2 468
Hungur
Hlutfall íbúa sem eru vannærðir
Loftslag
CO2-losun
Fjöldi tonna koltvísýrings sem hver íbúi losar
0,14
Heilsa
Bóluefni
Hlutfall barna sem eru bólusett fyrir mislingum
Drykkjarvatn
Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að hreinu drykkjarvatni
1,7
Menntun
Læsi og skrifleg færni
Hlutfall íbúa, 15 ára og eldri, sem eru læs og skrifandi
7,90
Skólaganga
Hversu mörg ár er gert ráð fyrir að hvert barn gangi í skóla?
6,82
Jafnrétti
Kynjamismunun
Kynjamismunun á sviðum heilsu, aðkomu að mikilvægum ákvarðanatökum og atvinnuþátttöku.
